ข้อสอบเข้ามหาวิทยาลัยวิชาภาษาและวรรณคดีจีนจะให้นักเรียนเขียนเรียงความตามหัวข้อที่กำหนดให้ ในปีนี้ผู้ออกข้อสอบตั้งหัวข้อเรียงความว่า “คนกับทาง” เรียงความนี้เป็นหนึ่งในเรียงความยอดเยี่ยมที่ได้คะแนนเต็ม (ตีพิมพ์ในนสพ.เยาวชนจีน เมื่อวันที่ 6 กรกฎาคม 2006)

หัวข้อ
มีคนกล่าวว่า : บนโลกนี้เดิมไม่มีทาง เมื่อผู้คนเดินมากแล้ว ทางก็ปรากฎขึ้น
มีคนกล่าวว่า : บนโลกนี้เดิมมีทาง เมื่อผู้คนเดินมากแล้ว ทางก็หายไป
ยังมีคนกล่าวว่า : ... ...

จงเขียนเรียงความหัวข้อ “คนกับทาง”

คนกับทาง
        ฉันเป็นคนหรือเปล่า? ฉันไม่ใช่คน ฉันเป็นนกในร่างคน ฉันเดินบนถนนไหม? ฉันไม่เดิน เพราะฉันสามารถโผบิน
        จริงๆ แล้วฉันอยากให้การสอบครั้งสุดท้ายนี้จบลงที่ “ศูนย์คะแนน” แต่เมื่อคนที่อยากโบยบินอย่างฉันได้มาเห็นข้อสอบนี้ ทำให้ใจเต้นระทึก ดังนั้น จึงไม่อาจปล่อยให้เรียงความนี้ว่างเปล่า ฉันอยากสละ “ความอับอาย” ของ “จอหงวน” ที่นับจากข้างท้ายเสียแล้ว
        คนต้องเดินทางยาวไกลเพียงใดจึงจะได้ชื่อว่าเป็นคน? นี่เป็นปัญหาที่น่าปวดเศียรเวียนเกล้า นักปรัชญาท่านใดจะตอบได้?
       “มีคนกล่าวว่า : บนโลกนี้เดิมไม่มีทาง เมื่อผู้คนเดินมากแล้ว ทางก็ปรากฎขึ้น” คำพูดนี้ฟังแล้วน่าเอือมระอา “มีคนกล่าวว่า : บนโลกนี้เดิมมีทาง เมื่อผู้คนเดินมากแล้ว ทางก็หายไป” คำพูดนี้ฟังแล้วน่าประหลาด ฉันว่า ทางของคน ไม่มีจุดเริ่มต้น ไม่มีจุดสิ้นสุด ไม่มีทางโค้งหรือทางตรง ใต้เท้าที่เราเหยียบนี้คือดิน คือโคลน คือยางมะตอย คือไม้กระดาน หรือคือซากศพของเพื่อนที่ถูกเพื่อนทับถมอยู่
        มีคนกล่าวว่า : คนเรามีชีวิตเพื่ออะไร หาทางออก? การมีชีวิตอยู่บนโลกนี้ ไปกินไปดื่ม ไปเรียนไปทำงาน ไปเด่นไปดัง ไปเกิดไปตาย ไปใช้ชีวิต ไป...
        มีคนกล่าวว่า : การมีชีวิตอยู่—ไม่ได้หมายถึงดำรงอยู่ ความรู้สึก—ราวกับความฝัน ความจริง—เป็นปฏิปักษ์กับความลวง โลก—สถานที่ที่ให้คนหาความเพลิดเพลิน คน—สิ่งมีชีวิตที่คิดเป็นและพูดได้ ทาง—มองไม่เห็น สัมผัสไม่ได้...
        ใครพูดถูกกันแน่? ในสายตาของฉันมีเพียงการสอบเข้ามหาวิทยาลัย การสอบเข้ามหาวิทยาลัย ฉันไม่อยากสอบแล้ว เพราะมันไร้สาระ ฉันใช้ปรัชญาของฉันจบเรียงความเรื่อง “คนกับทาง” :

         เวลายังเหลืออีกเยอะ เขียนต่อไป ฉันยังเป็นนกในร่างคน ดังนั้น วันนี้ลองบินเป็นครั้งแรก ฉันรู้สึกกลัว กลัวว่าจะไม่สามารถสยายปีกได้ ช่างมัน ฉันบิน อยากบินก็บิน บินอย่างมีเกียรติ บินอย่างสง่างาม บินให้เหมือนคน บินไปจากข้อสอบ บินไปจากห้องสอบ บินไปจาก “ความอับอาย” บินไปจาก “มีคนกล่าวว่า...”
        ล้มแล้ว ล้มแล้ว ฉันจะล้มแล้ว ขนของฉันหลุดออกไปจากร่าง ปีกของฉันขยับเขยื้อนไม่ได้ ร่างกายก็หนักอึ้ง ฉันจะร่วงแล้ว...
        ร่วงไปในมหาสมุทรกว้าง? ร่วงไปสู่โตรกธาร? หรือว่าร่วงไป “บนถนน” โอ้สวรรค์! ฉันร่วงเข้าไปใน... ช่างน่ากลัวเสียเหลือเกิน
        พอแล้ว พรุ่งนี้ลองบินครั้งที่ 2