ตั้งแต่ช่วงกลางปีที่แล้วจนถึงต้นปีที่ผ่านมา ผมใช้เวลาของชีวิตเกือบหนึ่งปีไปกับการทำวิจัยเรื่อง “ ลู่ทางสู่ความสัมพันธ์อันดี ระหว่าง ไทย - จีน ผ่านการท่องเที่ยว ” เป็นงานวิจัยที่สนุก น่าสนใจ แต่ก็เหนื่อยไม่น้อยเลยทีเดียว

       เหตุที่ได้มาทำงานวิจัยชิ้นนี้ก็เพราะ รศ . วิภา อุตมฉันท์ รองผู้อำนวยการฝ่ายโครงการพิเศษ สถาบันเอเชียศึกษา และอาจารย์ประจำคณะนิเทศศาสตร์ จุฬาฯ ผู้ประสิทธิประสาทวิชาทางด้านสื่อสารมวลชนและความสัมพันธ์ ไทย - จีน ให้กับผม ได้ดึงผมเข้าไปทำงานวิจัยชิ้นนี้ ซึ่งด้วยเหตุนี้เอง เป็นจุดเริ่มต้นที่ทำให้ผมหันมาศึกษาเรื่องความสัมพันธ์ไทย - จีน อย่างจริงจัง

        แม้งานวิจัยจะชื่อว่า “ ลู่ทางสู่ความสัมพันธ์อันดีระหว่างไทย - จีน ผ่านการท่องเที่ยว ” แต่โดยเนื้อหาแล้ว เป็นการขุดโคตรเหง้าของขบวนการอุบาทว์ ที่ค่อยบั่นทอนความสัมพันธ์อันดีระหว่าง ไทย - จีน ลงไปเรื่อยๆ นั่นคือขบวนการ “ ทัวร์ศูนย์เหรียญ ” ที่หลายคนรู้จักกันดี

        “ ทัวร์ศูนย์เหรียญ ” ภาษาอังกฤษเรียกว่า “Zero-Dollar Tour” ในที่นี้หมายถึง คณะนักท่องเที่ยวจีน ที่เดินทางเข้ามาท่องเที่ยวยังประเทศไทย โดยซื้อทัวร์จากเอเยนต์ทัวร์ในประเทศจีน ซึ่งเก็บค่าทัวร์น้อยมาก ก่อนที่บริษัททัวร์เหล่านั้นจะส่งลูกทัวร์ทั้งกรุ๊ปมาให้บริษัททัวร์ในประเทศไทย โดยที่ตนเองไม่ต้องจ่ายค่าทัวร์แฟร์ อันเป็นค่าใช้จ่ายในการพาเที่ยวที่เก็บมาจากลูกทัวร์ให้กับเอเยนต์ฝ่ายไทยเลยแม้แต่เหรียญเดียว ( อันเป็นที่มาของคำว่า
“ ศูนย์เหรียญ ” หมายถึง ไม่เก็บเงินค่าทัวร์เลยแม้แต่เหรียญดอลล่าร์เดียว )

         แม้จะเป็นทัวร์ที่ราคาถูกผิดปกติ แต่นักท่องเที่ยวจีนก็ไม่ได้เฉลียวใจ เพราะเห็นแก่ของถูก และอยากเที่ยว จึงตกเป็นเหยื่อผู้เคราะห์ร้ายไปโดยปริยาย ซึ่งเมื่อมาถึง ก็จะโดนไกด์เถื่อนพาตระเวณซื้อของแพงๆ ช้อปปิ้งสินค้าราคาสุดโหด รวมถึงพาดูโชว์ลามกวิตถาร โดยใช้กับดักเหล่านี้ดูดเงินจากกระเป๋านักท่องเที่ยวเพื่อรีดเอากำไร หากนักท่องเที่ยวจีนไม่ยอมควักตังค์ หรือจ่ายน้อย ก็จะถูกขู่เข็ญสารพัด บางครั้งถึงขั้นลงมือลงไม้ทำร้ายกันก็มี

        นักท่องเที่ยวจีนเองพูดภาษาอังกฤษไม่ได้ สื่อสารก็ไม่รู้เรื่อง เมื่อต้องมาโดนขู่ จึงจำใจยินยอม หาไม่แล้วก็จะโดนทรมานทรกรรมต่างๆนานา จะร้องเรียนกับใครก็ไม่ได้ เพราะไม่รู้เรื่อง พูดภาษาอังกฤษไม่เป็น แถมไกด์เถื่อนตัวแสบยังยึดพาสปอร์ตไว้ จึงจำยอมต้องโดนรีดไถเงินทองทั้งๆที่ส่วนมากจะไม่เต็มใจ คล้ายๆกับการปล้นกันซึ่งๆหน้านี่เอง

        ทัวร์ศูนย์เหรียญ เกิดขึ้นบนผืนแผ่นดินไทยเป็นเวลาเกือบ 10 ปี และยังไม่มีทีท่าว่าจะจบสิ้นลง ในขณะที่เรากำลังเฉลิมฉลอง 30 ปีความสัมพันธ์กันอย่างชื่นมื่น แต่น้อยคนจะกล่าวถึงการหลอกลวงนักท่องเที่ยว ด้านมืดของความสัมพันธ์ ไทย - จีน มะเร็งร้ายที่กำลังแตกตัวอย่างรวดเร็ว และบ่อนทำลายภาพลักษณ์อันดีของประเทศไทยในสายตาชาวจีนในวงกว้างขึ้นเรื่อยๆ

       จะมีประโยชน์อะไร หากเราเอาแต่เฉลิมฉลอง แต่ไม่พัฒนา หากเอาแต่รำลึกความหลัง แต่ไม่แก้ไขปัจจุบัน เพื่ออนาคตที่ดีกว่า … หรือเราอยากให้การเฉลิมฉลอง 30 ปี ความสัมพันธ์ไทย - จีน เป็นครั้งสุดท้าย ?!!